قیام های مردمی و تظاهرات در کشورهای عربی، از تونس و مصر آغاز گردیده، بر کل منطقه تاثیر گذاشته و در 145 مارس 2011 در سوریه نیز گسترش یافته است. به دلیل درگیری های پیش آمده، کشور به هرج و مرج کشیده شده، در برخی از قسمت های کشور به دلیل درگیری و هرج و مرج داخلی صدا نفر مجروح و صدها نفر زندگی خود را از دست داده اند.[1]
در نتیجه بزرگ شدن بحران انسانی در سوریه، باعث ایجاد تحرکاتی در مرزهای ما گردید. با حرکت 300-400 نفر از شهروندان سوریه در تاریخ 29/04/2011 یه سمت درب های مرزی جیلوه گوزو در منطقه یایلاداغی در استان هاتای، اولین حرکت جمعیت از سوریه به ترکیه را شکل داده است. در جریان این حرکت جمعیتی، تدابیر لازمه اتخاذ گردید؛ به 252 سوریه ای اجازه ورود به کشور داده شد و در سالن ورزشی در هاتای اسکان داده شند و برای ایشان مواد غذایی تامین گردید.
سوریه ای هایی که وارد کشور گردیدند در ابتدا مورد بازرسی بدنی قرار گرفتند، سپس به واسطه مترجم در صورتی که دارای کارت شناسائی بودن از طریق کارت و در غیر اینصورت به طور شفاهی اطلاعات هویتی آنها ثبت گردید.
با درنظر گرفتن تدابیر و پیشگیری های اتخاذ شده از سوی ترکیه در برابر این حرکت گروهی، متناسب با شرایط خود عملکرد مناسبی ارائه نموده است. در پایان این روند کار در تاریخ 30/03/2012 “بخشنامه در رابطه با پذیرش و اسکان اتباع جمهوری عرب سوریه و افراد بدون تابعیت مقیم در جمهوری عرب سوریه که با پناهندگی به صورت گروهی به ترکیه آمده اند” از سوی وزارت کشور به اجراء درآمده است.
با هدف تامین نیاز حمایت فوری ناشی از شرایط پناهندگی گروهی، حمایت موقت که دارای ماهیت فراهم آوردن امکان دسترسی به کشوری که بدان پناه آورده اند، در نظر داشتن اصل عدم استرداد به جایی که خطر ظلم وجود دارد و تامین حداقل استانداردها مطابق با حقوق بشر، می باشد، روح بخشنامه را تشکیل می دهد.
مقررات حمایت موقت که در سطح قانونی در مقررات موجود جای نگرفته است، در ماده 91 قانون اتباع خارجی و حفاظت بین المللی تحت عنوان "حمایت موقت" بدین شکل تعریف می گردد:
• “(1) برای اتباع خارجی که مجبور به ترک کشور خود گردیده، نتوانسته به کشوری که ترک نموده باز گردد، به صورت گروهی با هدف حمایت موقت و به صورت اضطراری به مرزهای ما آمده اند و یا از مرزهای ما عبور نموده اند، می توان وضعیت حمایت موقت اعطاء نمود.
(2) پذیرش این افراد در ترکیه، اقامت آن ها در ترکیه، حق و مسئولیت های آن ها، اموری که در حین خروج از کشور باید انجام گیرد،با اتخاذ تدابیر در برابر مهاجرت های گروهی، هماهنگی و همکاری میان سازمان ها و نهادهای داخلی و بین المللی، تعیین وظایف و اختیارات سازمان ها و نهادهای مسئول در مرکز و مراکز استانی، به وسیله آئین نامه ای که از سوی رئيس جمهور تعیین می گردد تصویب می گردد.”
در میان وظایف “مجمع سیاست های مهاجرتی” که بر اساس قانون تاسیس گردیده است “تعین تدابیر و روش هایی که در هنگام حرکت گروهی اعمال خواهد گردید” جای گرفته است.
در میان وظایف اداره کل مهاجرت:
• انجام وظیفه به عنوان دبیر مجمع سیاست های مهاجرتی و اجرای تصمیمات،
ما بین وظایف مدیریت کل اداره مهاجرت انجام امور و کارهای مرتبط با حمایت موقت موجود می باشد.
در نتیجه مطالعات صورت گرفته اداره کل در خصوص حمایت موقت به استناد ماده 91 قانون اتباع خارجی و حمایت بین المللی، آئین نامه حمایت موقت به تاریخ 13/01/2014 و شماره 6883/2014 تنظیم گردیده است.