پروسه بوداپست، با هدف کاهش فشار مهاجرت و اخذ اقدامات بر علیه مهاجرت بی رویه در نتیجه جلسات صورت گرفته شده ما بین حکومت ها در کنفرانس وزرا که که در سال 1993 در بوداپست تشکیل شد .
پروسه بوداپست مکانیزمی بین منطقه ای در زمینه مهاجرت است که در اروپا شامل منطقه ی جاده ابریشم و همچنین شامل بالکان غربی و آسیای مرکزی می باشد.پروسه بوداپست؛ پلت فرم مشاوره ای است که با گردهمایی بیش از 50 دولت و 15 سازمان بین المللی به منظور به اشتراک گداشتن اطلاعات و بهترین کاربردها در مورد موضوعاتی مانند مهاجرت منظم، مهاجرت بی رویه، حمایت بین المللی، ویزا، تجارت انسان، قاچاق مهاجران و پذیرش مجدد تشکیل شده است.
پروسه بوداپست دارای 52 کشور شرکت کننده و 7 کشور ناظر می باشد. در محدوده این پروسه، یک شبکه جامع در میان کشورهای شرکت کننده ایجاد شده است.پروسه بوداپست بواسطه پروژه های مشخصی که تشکیل دهنده نتایج ملموس اهداف سیاسی هستند ، سعی دربهبود تعادل و تعامل بین دیالوگ سیاسی واجرایی می باشد. به منظور بررسی نگرانی های مشترک دولت ها و سایر ذینفعان وحفظ راه های ارتباطی ما بین آنها ، یک چارچوب غیررسمی و انعطاف پذیرارائه می کند. پروسه ازطریق تبادل اطلاعات و تجربه، در زمینه مهاجرت در کنار یک زبان مشترک در مورد مسائل مربوط به مفاهیم و سیاست های مهاجرت مشوق درک مشترک نیز می باشد.
پروسه بوداپست از زمان تاسیس تا به امروز برخی مراحل را سپری نموده است. ما بین سال های 1993-2003 علاوه بر همکاری با کشورهای اروپای مرکزی و اروپای شرقی ،همچنین بر همکاری با کشورهای جنوب شرقی اروپا نیز متمرکز گردیده بود. ما بین سا ل های 2003-2009 کشورهای مستقل مشترک المنافع در چارچوب پروسه بوداپست گردهم آمدند. در سال 2010 با نگرشی منطقه ای یک موج توسعه جدید شامل افغانستان، بنگلادش، ایران، عراق و پاکستان (راه ابریشم) ایجاد گردید.
ترکیه از سال 2003 تا 2006 بدینسو ریاست مشترک پروسه بوداپست را برعهده داشته است. ، کشورمان در سال 2006 همراه با مجارستان ریاست مشترک پروسه را بر عهده گرفت. ترکیه از سال 2006 به بعد ریاست پروسه را بر عهده دارد.
تاکنون شش کنفرانس در سطح کنفرانس وزرا برگزار شده است.برای اطلاعات دقیق می توانید از آدرس وب سایت https://www.budapestprocess.org دیدن کنید .
کنفرانس های وزرا به طور کلی اهداف استراتژیک این پروسه را مشخص می کنند. تا کنون، 5 کنفرانس در سطح وزرا برگزار شده است.
بیستمین سالگرد پروسه در پنجمین کنفرانس وزرا که به میزبانی کشورمان در سال 2013 برگزار شد، جشن گرفته شد.علاوه بر این، در پنجمین کنفرانس وزرا بواسطه بیانیه وزرا استانبول به منظور تمرکز کردن بر روی منطقه را های ابریشمی پروسه بوداپست ، متن « مشارکت مهاجرت جاده ی ابریشم» تصویب شد. در پایان کنفرانس برگزار شده ، در بیانیه منشر شده 6 حوزه دارای اولویت بالا مشخص شدند. آنها عبارتند از: مهاجرت و تحرک، ادغام، مهاجرت و توسعه، مهاجرت بی رویه، تجارت انسان، حمایت بین المللی ، می باشد.
کشورهای شرکت کننده: (52) آلمان، افغانستان، آلبانی، اتریش، جمهوری آذربایجان، بلاروس، بلژیک، بریتانیا، بوسنی و هرزگوین، بلغارستان، جمهوری چک، دانمارک، ارمنستان، استونی، فنلاند، فرانسه، گرجستان، جنوبی قبرس اداره یونانی، کرواسی، هلند، عراق، ایرلند ایتالیا، اسپانیا، سوئد، سوئیس، مونته نگرو، قزاقستان، قرقیزستان، لتونی، لیختن اشتاین، لیتوانی، لوکزامبورگ، مجارستان، مقدونیه، مالت، مولدووا، نروژ، ازبکستان، پاکستان، لهستان، پرتغال، رومانی، روسیه، صربستان، اسلواکی، اسلوونی، تاجیکستان، ترکیه، ترکمنستان، اوکراین و یونان .
کشورهای ناظر (7): استرالیا، ایالات متحده آمریکا، بنگلادش، چین، هند، کانادا و ایران.
سازمان های بین المللی: UNHCR ( کمیساریای عالی پناهندگان) ، BSEC (همکاری اقتصادی دریای سیاه)، شورای اروپا، انجمن اقتصادی اوراسیا، کمیسیون اروپا، Europol, Frontex، ILO (سازمان بین المللی کار)، INTERPOL, IOM، (پیشگامی منطقه برای مهاجرت، پناهندگی و پناهندگان)، SELEC (مرکز قضایی اروپا در جنوب شرقی اروپا)، UNODC(دفتر ملل متحد برای مواد مخدر و جرم و جنایت)، کمیته اجرایی کشورهای مستقل مشترک المنافع

جلسات
کنفرانس وزرا
اولین کنفرانس وزرا: آلمان، برلین (اکتبر 1991)
دومین کنفرانس وزرا: مجارستان، بوداپست (فوریه 1993 )
سومین کنفرانس وزرا: جمهوری چک، پراگ ( اکتبر 1997 )
چهارمین کنفرانس وزرا: یونان، رودز( ژوئن 2003 )
پنجمین کنفرانس وزرا: ترکیه، استانبول ( آوریل 2013)
ششمین کنفرانس وزرا: ترکیه، استانبول (19-21 Şubat 2019)
الف) جلسه مسئولین ارشد: در سال یک بار برگزار می شود . با ذکر فعالیت های انجام شده در طول سال ، فعالیت های برنامه ریزی شده جهت تحقق یافتن در سال آینده ارائه می شود.جلسه مقامات ارشد تمامی دول و سازمان های بین المللی شرکت کننده در پروسه بوداپست را گرد هم می آورد.
ب) جلسات کار گروه: کارگروه ها در جهت بررسی، بحث و تبادل نظر مشکلات و اطلاعات در رابطه با مشکلات مهاجرتی، مسئولین متخصص از حکومت های ملی را گردم هم می آورند. در پاسخ به نظرات مطرح شده از سوی دول شرکت کننده و به صورتی که مسائل مهم بحث شده در پروسه بوداپست را منعکس نماید، تاسیس گردیده است. ساختار کارگروه موجود شامل موارد زیر می گردد:
• کارگروه جنوب شرقی اروپا
• کارگروه منطقه دریای سیاه (رئیس نشست: بلغارستان)
• کارگروه منطقه راه ابریشم (رئیس نشست: ترکیه و افغانستان)

چهارمین کنفرانس وزراء پروسه بوداپست در سال 2003 برگزار گردیده بود. پس از گذشت مدت 10 سال و در نتیجه تغییرات سیاسی و اقتصادی، خواه در سطح داخلی و خواه در سطح بین المللی در حرکت های مهاجرت و نگرش به مهاجرت تغییراتی مهم و بنیادین روی داده است. در نتیجه لزوم بروز رسانی پروسه به شکلی که بتواند به تحولات پاسخ دهد و تحولات جدید را در بر گیرد، مطرح گردیده است.
ترکیه به عنوان رئیس این پروسه به جهت پاسخ گویی به این تغییرات بنیادین مطرح شده، در سال 2010، با توسعه پروسه به سمت شرق و داخل نمودن کشورهای راه ابریشم به این پروسه، به گسترش آن اقدام نموده است و این اقدام، آغاز سومین مرحله از پروسه بوداپست گردیده است. به این دلیل، ترکیه به عنوان رئیس پروسه، با هدف آغاز همکاری مهاجرتی راه ابریشم، پنجمین کنفرانس وزراء را در تاریخ 19 آوریل 2013 در استانبول برگزار نمود. در اعلامیه ای که در پایان کنفرانس منتشر گردید در رابطه با مهاجرت شش اولویت مطرح گردید.
این شش اولویت عبارتند از مهاجرت و جابجایی، ادغام، مهاجرت و توسعه، مهاجرت بی رویه، تجارت انسان و حمایت بین المللی می باشد.
همکاری مهاجرتی راه ابریشم

ترکیه در سال 2010، با توسعه پروسه بوداپست به سمت کشورهای راه ابریشم، به گسترش آن آغاز نموده است. این توسعه، مرحله سوم پروسه را منعکس می نماید. در حال حاضر در جغرافیایی وسیع، بیش از 50 کشور را در بر می گیرد، کشورهای درگیر مهاجرت را گرد هم آورده و تمامی کشورهایی که منعکس کننده انواع مهاجرت می باشند را وارد گفتگو نموده است.
ترکیه به عنوان نقطه تقاطع دو قاره آسیا - اروپا و فرهنگ ها و آئین های مختلف، به عنوان رئیس پروسه بوداپست این گفتگو ها را رهبری نموده و در آن مشارکت می نماید. به مناسبت بیستمین سال پروسه بوداپست، ترکیه با هدف آغاز همکاری مهاجرتی راه ابریشم، در تاریخ 19 آوریل 2013 از پنجمین کنفرانس وزراء میزبانی نمود. هدف اصلی همکاری مهاجرتی راه ابریشم؛ ترویج گفتگو و همکاری در جهت مدیریت جریان های مهاجرتی در طول گذرگاه راه ابریشم می باشد. همچنین از تلاش های مشترک در اجرای اقدامات قطعی با هدف به جای آوردن اولویت ها و اهداف مطرح شده در اعلامیه وزرا، پشتیبانی می نماید. اجرای قطعی این توسعه جغرافیایی و استراتژیک که از سال 2010 آغاز گردیده است، با 3 پروژه پشتیبانی گردیده است.

1. پروژه تقویت همکاری در زمینه مهاجرت با کشورهای راه ابریشم در منطقه راه ابریشم
مدت: 18 ماه (سپتامبر 2011 - فوریه 2013)
پشتیبان مالی: هلند، نروژ، سوئد، سوئیس، ترکیه
اهداف کلی: گسترش همکاری در زمینه مهاجرت میان کشورهای شرکت کننده در پروسه بوداپست و کشورهای راه ابریشم می باشد.
هدف پروژه: هدف پروژه گسترش یک پایگاه داده های جامع در رابطه با واقعیت مهاجرت در کشورهای راه ابریشم و ایجاد زمینه همکاری غیر رسمی و ساختاری مشترک برای گفتگو میان حکومت های کشورهای شرکت کننده در پروسه بوداپست و کشورهای عضو راه ابریشم در سطحی برابر می باشد.


2. پروژه اتخاذ تدابیر مشترک برای مدیریت مهاجرت در منطقه راه ابریشم
مدت: می 2013 - آوریل 2014
پشتیبان مالی: بریتانیا
اهداف پروژه: هدف از پروژه گذار به یک ساختاری می باشد که امکان کسب نتایج قاطع و محکم از گفتگوهای انتزاعی موجود در رابطه با نیازها و اولویت های مهاجرتی کشورهای راه ابریشم را فراهم آورد. با تمرکز بر گسترش ظرفیت، هدف خود را پشتیبانی در خصوص توسعه بک سیستم مدیریت مهاجرت ملی پایدار در دولت های افغانستان، عراق و پاکستان قرار داده است.


3. پروژه پشتیبانی از همکاری مهاجرتی راه ابریشم پروسه بوداپست
هدف از پروژه مشارکت در اجرای قاطع همکاری مهاجرتی راه ابریشم پروسه بوداپست با تقویت ظرفیت های مدیریت مهاجرت در کشورهای راه ابریشم از قبیل افغانستان، عراق و پاکستان می باشد.
مدت: 36 ماه (2014-2017)
بودجه: 4.000.000 (در این پروژه اتحادیه اروپا در حدود 2.700.000 یورو مشارکت نموده و مشارکت ترکیه نیز 450.000 یورو می باشد.)
شرکای پروژه:
پشتیبانان مالی: کمیسیون اروپا، بلغارستان، هلند، سوئد، سوئیس، مجارستان (رئیس پروژه)، نروژ و ترکیه.
کشورها: افغانستان، بنگلادش، ایران، عراق، پاکستان.
مجری پروژه: مرکز بین المللی توسعه سیاست های مهاجرت (ICMPD)

اهداف و معرفی کوتاه پروژه: فعالیت های گوناگون پروسه بوداپست از قبیل جلسات، بازدید و ارزیابی ها، گزارشات کشورها و مشورت ها، در تمامی کشورهای راه ابریشم در سطوح مختلف نواقص موجود در زمینه مهاجرت را به نمایش گذاشته است. هدف پروژه؛ تقویت ظرفیت مدیریت مهاجرتی در کشورهای راه ابریشم از قبیل افغانستان، عراق و پاکستان و بدین صورت در اجرای اعلامیه وزراء استانبول مشارکت گردد.
اهداف ویژه پروژه:
1) افزایش توانایی مدیریت، تخصص و اطلاعات مسئولین حکومت مربوطه در افغانستان، عراق و پاکستان در رابطه با مهاجرت،
2) تقویت سیستم ملی مدیریت داده های مهاجرت و تلفیق اطلاعات مبتنی بر واقعیت مهاجرت در افغانستان، عراق و پاکستان،
3) پشتیبانی از توسعه چارچوب سیاست جامع ملی برای مدیریت مهاجرت
4) تقویت گفتگوی میان حکومت ها و منطقه ای و تبادل اطلاعات در موضوعات مرتبط با مهاجرت در میان کشورهای راه ابریشم، به واسطه جلسات منظم پروسه بوداپست،
5) افزایش همکاری عملیاتی جدی میان کشورهای راه ابریشم در زمینه مهاجرت.
پروژه های آزمایشی
در قالب پروژه پشتیبانی همکاری مهاجرتی راه ابریشم، تحقق بخشیدن به 3 پروژه آزمایشی هدف گذاری گردیده است.
پروژه آزمایشی 1: همکاری نیروهای نظامی منطقه ای
پروژه آزمایشی 2: تاسیس مراکز مهاجرتی در پاکستان و افزایش آگاهی در خصوص مهاجرت در پاکستان
پروژه آزمایشی 3: تاسیس مراکز مهاجرتی در افغانستان و افزایش آگاهی در خصوص مهاجرت در افغانستان
1) همکاری نیروهای نظامی منطقه ای
رهبری پروژه بر عهده ترکیه می باشد. تقویت همکاری در زمینه نظامی و همبستگی متقابل منطقه ای هدف گذاری گردیده است. در این پروژه آزمایشی در افغانستان، ایران، عراق، پاکستان، بنگلادش و ترکیه بر موضوعات جلوگیری، تثبیت و مبارزه با قاچاق مهاجر و تجارت انسان تمرکز گردیده است. در قالب این پروژه تا به امروز مجموعا 4 کارگاه برگزار گردیده است که دو مورد از آنها در ترکیه برگزار گردید.



2) پروژه آزمایشی تاسیس مراکز مهاجرتی در پاکستان و افزایش آگاهی در خصوص مهاجرت در پاکستان
هدف، افزایش امکان دسترسی به اطلاعات کلی و ویژه در موضوعات مرتبط با مهاجرت، اطلاع رسانی و راهنمایی مهاجرین بالفعل، افزایش آگاهی در رابطه با مهاجرت منظم و یا بی رویه و نتایج آن. در قالب پروژه در تاریخ 12 آوریل 2016 در استانبول و در تاریخ 20 سپتامبر 2016 در لاهور مرکز مهاجرین تاسیس گردیده است.
3) پروژه آزمایشی تاسیس مراکز مهاجرتی در افغانستان و افزایش آگاهی در خصوص مهاجرت در افغانستان
پروژه در موضوعات مدیریت پروژه، توسعه یک سیاست مهاجرتی جامع و ایجاد ساختار آموزشی پایدار به حکومت افغانستان و در زمینه مدیریت مهاجرت به وزارت خانه های مرتبط کمک خواهد نمود.

ششمین کنفرانس وزرا

ششمین کنفرانس وزرای پروسه بوداپست در مورخه 20-19 فوریه 2019 به میزبانی کشورمان در استانبول برگزار شد.در این کنفرانس همراه با 57 کشور و 15 سازمان بین المللی به عنوان مهمان افتخاری ، وزرای کشور سومالی، اردن و یمن دعوت شده بودند.
در کنفرانس همراه با کشور ما 47 کشور و 15 سازمان بین المللی شرکت کردند.
کشورهای شرکت کننده در کنفرانس : افغانستان، آلمان، آلبانی، استرالیا، اتریش، آذربایجان، بنگلادش، بلاروس، بلژیک، بریتانیا، بوسنی و هرزگوین، بلغارستان، چکی، دانمارک، استونی، فنلاند، فرانسه، جورجیا، کرواسی، هلند، مجارستان، عراق، ایتالیا، اسپانیا، سوئد، سوئیس، مونته نگرو، قرقیزستان، مقدونیه شمالی، لوکزامبورگ، مالت، مولدووا، نروژ، ازبکستان، پاکستان، لهستان، پرتغال، رومانی، روسیه، صربستان، اسلواکی، اسلوونی، تاجیکستان، اوکراین، یونان، ترکیه و سومالی (مهمان افتخاری)

سازمان های بین المللی شرکت کننده : BSEC ، شورای اروپا ، شورای اتحادیه اروپا، کمیسیون اروپا ، سازمان ملل متحد، UNHCR ve UNODC، EASO, EEAS, FRONTEX, ICMPD, ILO, IOM, MARRI, AGİT,

کشورهای شرکت کننده: ایالات متحده امریکا ، چین، ارمنستان، ایران، ایرلند، هند، کانادا، قزاقستان، قبرس، لتونی، لیختناشتاین، لیتوانی، ترکمنستان،
در این کنفرانس، مصوبات "تعهدات استانبول" ، که یک بیانیه سیاسی است، و ضمیمه آن " فراخوان به عمل" تصویب گردید.




تعهدات استانبول و فراخوان عمل

تعهدات استانبول ، به منطورپذیرش و اجرای برنامه ضمیمه پنج ساله، " فراخوان به عمل " مطابق با اهداف دارای اولویت بالا که هر کدام دارای اهمیت یکسان بوده و در بیانیه وزرای استانبول در ذیل ذکر شده ، تنظیم شده است .
اهداف دارای الویت بالا:
 جلوگیری از مهاجرت های بی رویه و مبارزه با مهاجرت های بی رویه، بازگشت و تسهیل بازگشت مهاجران نامنظم و مبارزه با شبکه های جنایی مداخل در قاچاق مهاجر،
 تنظیم و توسعه بهتر قوانین مرتبط با مهاجرت قانونی و جابجای،
 پشتیبانی از ادغام مهاجران و مبارزه با تبعیض، نژادپرستی و بیگانه هراسی ،
 تقویت تاثیرهای مثبت مهاجرت بر روی توسعه هم کشورهای مبدا و هم کشورهای منشا ،
 جلوگیری از و مبارزه با تجارت انسان، رسیدگی به دلایل اصلی تجارت انسان و حمایت کافی و پشتیبانی به افرادی که در معرض تجارت انسان قرار گرفته اند،
 تشویق و ترویج حمایت بین المللی و احترام به حقوق پناهندگان مطابق با استانداردهای بین المللی.

با این بیانیه در راستای فراهم کردن مهاجرت امن، سیستماتیک و منظم در جاده ابریشم:

• تعهد مشارکت،
• تعهد جامع مدیریت مهاجرت،
• تعهد به احترام به حقوق بشر بین المللی و آزادی های اساسی، حفاظت و تحقق این حقوق و آزادی،
• تعهد به حمایت و همبستگی،
• اجرای تعهدات اطلاعات به عنوان هدف تعیین شده است.

فراخوان به عمل، "تعهدات استانبول" که به عنوان بیانیه سیاسی می باشد و از طرف کشورهای شرکت کننده در پروسه بوداپست در ششمین گردهمایی وزرا تصویب خواهد شد را تکمیل می کند.فراخوان به عمل ، اقدامات اساسی که در مورد آنها درچهارچوب 6 هدف دارای اولویت بالا در"بیانیه وزرادر استانبول درخصوص مشارکت مهاجرت جاده ابریشم" در پنجمین کنفرانس وزرا پروسه بوداپست ی برگزار شده در استانبول ، توافق حاصل شده و اجراخواهد گردید را فهرست می کند.
کشورهای پذیرنده " تعهدات استانبول" (40): افغانستان، آلبانی، آذربایجان، بلاروس، بلژیک، بوسنی و هرزگوین، بلغارستان، کرواسی، دانمارک، استونی، فنلاند، فرانسه، گرجستان، آلمان، یونان، عراق، قرقیزستان، لوکزامبورگ، مالت، مولداوی، مونته نگرو، هلند، مقدونیه شمالی، نروژ، پاکستان، پرتغال، رومانی، روسیه، صربستان، اسلوونی، اسپانیا، سوئد، سوئیس، تاجیکستان، ترکیه، اوکراین، انگلستان و ازبکستان.